Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Programu Współpracy Transgranicznej
Interreg V-A Polska-Słowacja
Tytuł projektu:
Wspólne działania na rzecz przywrócenia i utrzymania różnorodności biologicznej karpackich ekosystemów górskich
Partner wiodący:
LESY Slovenskej republiky, štátny podnik, Námestie SNP 8, 975 66 Banská Bystrica www.lesy.sk
Wydarzenia projektowe
www.lesy.sk/lesy/o-nas/projekty-spolupraca/projekty-eu/projekty/pl-s k-2014-2020/pl-sk-2014-2020.html
Partner 1:
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie - urk.edu.pl
Partner 2:
Národné poľnohospodárske a potravinárske centrum - www.nppc.sk
Termin realizacji 02-2019 – 10-2021
Całkowita wartość proj. 594 387,41 €
Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 85 %
Środki z budżetu państwa
|
LESY SR - 5 % |
|
Uniwersytet Rolniczy - 0 % |
|
NPPC – 15 %
|
Wkład własny
|
LESY SR - 10 % |
|
Uniwersytet Rolniczy - 15 % |
|
NPPC – 0 %
|
Opis projektu
Obszar Karpat porastają kompleksy pierwotnych mieszanych lasów liściastych tworzących swoiste ekosystemy górskie. Obecny trend powolnego odchodzenia od tradycyjnego sposobu zagospodarowania środowiska górskiego powoduje zarastanie (sukcesję) biotopów o znaczeniu narodowym i europejskim oraz zmiany w różnorodności biologicznej – ubytek gatunków, które są ściśle uzależnione od tych właśnie biotopów. Powstawanie półnaturalnych biotopów trawiasto-zielnych z powodu zmian w zagospodarowaniu gleby, dotyczy całej Europy. Złe zarządzanie, brak rzadkich cennych zbiorowisk i drzew owocowych przy wzrastającej liczbie zwierzyny leśnej powodują wzrost czynników wpływających niekorzystnie na środowisko naturalne. W związku z trudną dostępnością ograniczone są zabiegi utrzymania tych ekosystemów a ich brak grozi zanikiem ich znaczących części. Najlepszym rozwiązaniem jest ich odpowiednia regeneracja i powrót do tradycyjnego sposobu gospodarowania, ukierunkowanego na wspieranie poza produkcyjnych funkcji ekosystemów górskich. Do rewitalizacji i dla zachowania tych biotopów potrzebne są mniejsze maszyny, z którymi można łatwiej i bezpieczniej dotrzeć i wykonać prace na obszarze leśnym. Niesprzyjający stan biotopów górskich sprawia, że nie ma w nich wystarczającej ilości pożywienia dla zwierząt. Dla właściwej oceny podejmowanych środków potrzebne jest monitorowanie kondycji zdrowotnej i migracji zwierząt powiązanych z tymi ekosystemami, jak też monitorowanie zbiorowisk roślinnych, jako składnika pokarmowego dla tych zwierząt. W ramach kompleksu obszaru transgranicznego, pomimo bliskiego sąsiedztwa partnerów brakuje wymiany informacji o stanie ekosystemów górskich, występowaniu i kondycji zwierzyny, o przenoszeniu parazytów i o podejmowanych środkach zaradczych. Zwierzęta będą monitorowane przy pomocy fotopułapek oraz badań parazytologicznych, natomiast w biotopach górskich odbędą się badania botaniczne w terenie, poprzedzone stwierdzeniem stanu wyjściowego.
Cel główny projektu
Głównym celem jest odnowa zachowanie i ochrona bioróżnorodności ekosystemów górskich na obszarze transgranicznym Karpat i zwiększenie liczby organizacji biorących udział w projektach transgranicznych. Podejmowane kroki będą wiodły do zachowania powiązań ekologicznych ograniczeniu przenikania gatunków obcych, spowolnieniu degradacji przyrody i do zharmonizowania zarządzania obszarów przyrodniczych o dużym znaczeniu rozdzielonych granicą państwa a tym samym do ochrony ich bioróżnorodności.
Cele szczegółowe projektu
- Zwiększenie różnorodności gatunkowej ekosystemów górskich poprzez realizację zaproponowanych działań.
- Stwierdzić obecny stan ekosystemów górskich i zaproponować środki do poprawy ich bioróżnorodności.
- Promocja potrzeby zagospodarowania dla trwałości ekosystemów górskich z instrukcją, jak to osiągnąć.
Realizacja i efekty projektu:
- Monitoring siedliskowy zbiorowisk nieleśnych poprzez analizę florystyczną udostępnionych obiektów i ocenę przydatności jako potencjalnych paszowisk dla zwierzyny wolno żyjącej.
- Pobieranie próbek na wybranych obszarach regionów Żyliny i Preszowa, określenie plonowania użytków zielonych oraz zawartości składników pokarmowych w roślinności i glebie.
- Realizacja zrównoważonego gospodarowania ekosystemami górskimi na powierzchni 130 ha, poprzez ich rewitalizację (odkrzaczanie, podsiew, odpowiednie do warunków siedliskowych utrzymanie).
- W ramach monitorowania zwierzyny łownej pobrano próbki biologiczne po obu stronach granicy, w celu określenia m.in. obecności metali ciężkich i zarażenia inwazyjnymi gatunkami pasożytów.
- Przeprowadzono badania hydrochemiczne wód opadowych w pobliżu wybranych obiektów podlegających zabiegom regeneracyjnym i cieków wodnych w ich sąsiedztwie.
- Na podstawie wyników monitorowania zaproponowano optymalne środki utrzymania, w celu zapobiegania stopniowemu zakrzaczaniu siedlisk nieleśnych, ważnych dla ekosystemów górskich kraju, regionu i Europy.
- Na obszarach zdegradowanych zaproponowano i zrealizowano przykłady proekologicznej formy rewitalizacji siedlisk z wykorzystaniem prototypowego szczotkowego zbieracza nasion.
- W ramach zwiększania bioróżnorodności wysadzono krzewy i drzewa gatunków nietowarowych, stanowiących równocześnie wzbogacenie potencjalnej bazy paszowej dla zwierzyny wolno żyjącej.
- Opracowano metodologię zrównoważonego zarządzania ekosystemami górskimi, jako przykład zarządzania ekosystemami również dla innych obszarów górskich.
- Działania promocyjne w ramach projektu obejmowały:
- Konferencję wprowadzającą projektu (Krynica, 2019)
- Prezentację wyników na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz seminariach
- Ręczne koszenie trudno dostępnych łąk (czerwiec 2019, lipiec 2021)
- Materiały drukowane, film DVD o projekcie
- Publikację metodologii zrównoważonego zarządzania ekosystemami górskimi
- Konferencję końcową (online, 2021)
Európsky fond regionálneho rozvoja
Program
Interreg V-A Poľsko - Slovensko 2014 -2020
Názov projektu:
Spoločne za zachovanie a obnovu biodiverzity karpatských horských ekosystémov
Vedúci partner:
LESY Slovenskej republiky, štátny podnik, Námestie SNP 8, 975 66 Banská Bystrica - www.lesy.sk
Dizajnové udalosti
www.lesy.sk/lesy/o-nas/projekty-spolupraca/projekty-eu/projekty/pl-s k-2014-2020/pl-sk-2014-2020.html
Partner 1:
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie - urk.edu.pl
Partner 2:
Národné poľnohospodárske a potravinárske centrum - www.nppc.sk
Termín realizácie 02-2019 – 10-2021
Celková výška proj. 594 387,41 €
Financovanie z Európskeho fondu regionálneho rozvoja 85 %
Štátny rozpočet
|
LESY SR - 5 % |
|
Uniwersytet Rolniczy - 0 % |
|
NPPC – 15 %
|
Vlastný vklad
|
LESY SR - 10 % |
|
Uniwersytet Rolniczy - 15 % |
|
NPPC – 0 %
|
Opis projektu
Územie Karpát je tvorené komplexmi pôvodných zmiešaných listnatých porastov tvoriacich jedinečné horské ekosystémy. Súčasný trend pozvoľného upúšťania od tradičného spôsobu využívania horských spoločenstiev, spôsobuje postupné zarastanie (sukcesiu) európsky a národne významných biotopov, a úbytok biodiverzity rastlinných a živočíšnych druhov, ktoré sú úzko viazané práve na tieto biotopy. Tento problém nepriaznivého stavu poloprírodných travinno-bylinnych biotopov z dôvodu zmien vo využívaní pôdy sa týka celej Európy. Úpadok ich manažmentu, absencia výskytu vzácnych spoločenstiev, plodonosných drevín v porastoch a rastúce počty lesnej zveri zvyšujú záťažové faktory životného prostredia v jeho neprospech. Ekosystémové služby z dôvodu ich terénnej nedostupnosti sú obmedzené a v prípade ich nevykonávania hrozí zánik významných zložiek ekosystémov. Najlepším riešením je opätovné pristúpenie k vhodnému obnovnému manažmentu, resp. k tradičným spôsobom hospodárenia, ktoré spočívajú v ich pravidelnom obhospodarovaní, smerujúcom k podpore mimoprodukčných funkcií horských ekosystémov. Pre revitalizáciu a zachovanie týchto horských biotopov je vhodná menšia technika s vysokou svahovou dostupnosťou. Nepriaznivý stav horských biotopov znižuje úživnosť pre živočíchy. Pre správne vyhodnotenie vykonaných opatrení je potrebné monitorovanie zdravotnej kondície a migrácie živočíchov naviazaných na tieto ekosystémy ako aj monitorovanie vývoja rastlinných spoločenstiev ako potravinovej zložky týchto živočíchov. V rámci komplexu cezhraničného územia aj napriek blízkosti cezhraničných partnerov nedochádza k vzájomnej výmene informácií o stave horských ekosystémov, výskyte a kondícií živočíchov, prenose parazitov a realizovaných opatreniach. Živočíchy budú monitorované systémom fotopascí a parazitologického výskumu a horské biotopy pomocou terénneho botanického prieskumu, ktorému bude predchádzať zistenie ich východiskového stavu.
Hlavný cieľ projektu
Hlavným cieľom projektu je obnova, zachovanie a ochrana biodiverzity horských ekosystémov v cezhraničnom území Karpát a taktiež zvýšiť počet organizácií zúčastňujúcich sa na cezhraničných projektoch. Spoločné aktivity a opatrenia budú viesť k zabezpečeniu zachovania ekologických väzieb, zamedzeniu prieniku nepôvodných druhov, spomaleniu degradácie prírody a hodnôt krajiny a zosúladeniu manažmentu prírodne významných území rozdelených štátnou hranicou a tým k ochrane biodiverzity tohto územia.
Špecifické ciele projektu
- Zlepšenie druhovej rozmanitosti horských ekosystémov vykonávaním navrhnutých opatrení.
- Zistiť skutočný stav horských ekosystémov a navrhnúť opatrenia na zlepšenie ich biodiverzity.
- Propagácia potreby trvalo udržateľného obhospodarovania horských ekosystémov s návodom ako na to.
